Svetski dan bez duvana se i ove godine obeležava 31. maja, na temu „Duvan i zdravlje pluća“, pod sloganom „Ne dozvolite da zbog duvana izgubite dah“.

           Kampanjom teži da se poveća svesnost o negativnom uticaju duvana na zdravlje pluća (od raka do hroničnih plućnih bolesti), jer ovaj organ igra fundamentalnu ulogu u celokupnom zdravlju i blagostanju svih ljudi.

Kampanja služi i kao poziv na akciju, zagovarajući efektivne mere za smanjenje upotrebe duvana (MPOWER) i angažujući donosioce odluka iz različitih društvenih sektora u borbi za kontrolu duvana (sprečavanje i suzbijanje pandemije upotrebe duvanskih proizvoda).

Rak pluća. Duvanski dim je najvažniji faktor rizika za rak pluća, koji je globalno odgovoran za dve trećine smrtnosti od ovog uzroka. Izloženost duvanskom dimu u kući i na radnom mestu takođe povećava rizik od raka pluća. Prestanak pušenja može smanjiti rizik od raka pluća, tako da se nakon 10 godina rizik prepolovljuje.

Hronične bolesti pluća. Pušenje duvana je vodeći uzrok hronične opstruktivne bolesti pluća (HOBP), stanja u kojem nagomilana sluz u plućima dovodi do bolnog kašlja i teškoća pri disanju. Rizik od razvoja HOBP je naročito visok kod osoba koje su od mladosti pušači ili izloženi duvanskom dimu, jer duvanski dim značajno usporava razvoj pluća. Duvan, takođe, može uticati na nastanak i pogoršanje astme, koja ograničava aktivnosti i doprinosi onesposobljenosti. Rano odvikavanje od pušenja je najefektivnija mera usporavanja napretka HOBP i ublažavanja simptoma kod astme.

Tokom života. Odojčad koja su intrauterino izložena toksinima iz duvanskog dima, zbog toga što je majka bila pušač ili izložena duvanskom dimu iz okruženja, često imaju redukciju razvoja pluća i njihove funkcije. Mala deca koja su izložena duvanskom dimu su pod rizikom za pojavu i pogoršanje astme, upale pluća i bronhitisa, kao i češće upale donjih disajnih puteva. Globalne procene su da oko 165.000 dece umire pre 5. godine od infekcija donjih respiratornih puteva prouzrokovanih pasivnim pušenjem. Oni koji dožive odraslo doba, nastavljaju da pate od posledica koje po zdravlje prouzrokuje izloženost duvanskom dimu, sa povećanom šansom za HOBP.

Tuberkuloza. Tuberkuloza oštećuje pluća i smanjuje plućnu funkciju, što je ubrzano kod pušača. Hemijski sastojci duvanskog dima mogu pokrenuti latentnu infekciju tuberkulozom, kojom je inficirano više od četvrtine celokupnog stanovništva. Kod aktivne tuberkuloze, duvanski dim povećava rizik od onesposobljenosti i smrti usled prestanka plućne funkcije.

Zagađenje vazduha. Duvanski dim je veoma opasan oblik zagađenja vazduha zatvorenih prostora, jer sadrži oko 7000 hemijskih sastojaka, a od toga 69 dokazanih kancerogena. Iako duvanski dim može biti nevidljiv i bez mirisa, može se zadržati u vazduhu duže od 5 časova. Značajan deo aerosola se taloži u prostoru na površine i može permanentno izlagati ljude, a naročito malu decu, štetnim sastojcima i kancerogenima (tzv. zagađenje nataloženim česticama duvana; engl. third hand smoke).

Institut za javno zdravlje Vojvodine će ovim povodom, do kraja 2019. godine, razviti i testirati aplikaciju za mobilne telefone kao podršku odvikavanju od pušenja. Ovaj projekat je podržan sredstvima Gradske uprave za zdravstvo Grada Novog Sada.