Hepatitis A (HA) je akutno virusno oboljenje jetre prouzrokovano hepatitis A virusom (HAV).  HA predstavlja značajan epidemiološki problem u mnogim područjima sveta. Oboljenje se češće registruje kod školske dece i mlađih odraslih osoba. Porastom standarda i higijenskih prilika dolazi do pomeranja prokužavanja HA prema starijim dobnim grupama, porasta učešća ikteričnih oblika bolesti. U razvijenim područjima, gde su rizici od infekcije i prokužavanje populacije značajno redukovani, incidencija HA je niska, a najveći deo populacije je osetljiv prema infekciji HAV. 

        Hepatitis A je u Vojvodini ima endemo-epidemijski tok. Iako stopa incidencije hepatitisa A ima opadajući trend i dalje se javljaju epidemije, a najčešće pogađaju stanovništvo nehigijenskih naselja i  decu iz  školskih kolektiva, dok se poslednjih godina oboljenje sve češće javlja kod odraslih osoba. Nakon epidemijskog talasa, koji je imao vrh u 2007. godini, beleži se, sa manjim oscilacijama, pad broja prijavljenih obolelih osoba tokom poslednje decenije.

Klinička slika i tok bolesti

Oboljenje po pravilu ima dobroćudan tok, a ishod bolesti je najčešće potpuni oporavak. Smatra se da je žutica kao znak bolesti, prisutna samo kod  10% inficirane dece, uzrasta do šest godina, dok se kod starijih, ikterični oblici  javljaju u više od 70% slučajeva. Bolest obično počinje iznenada povišenom temperaturom, glavoboljom i slabošću. Sledi gubitak apetita i mučnina, povraćanje uz nelagodnost i bol ispod desnog rebarnog luka, a posle nekoliko dana stolica dobija svetliju boju i urin postaje tamniji uz pojavu žutice. Bolest ima različit klinički tok, od lakog oblika koji traje 1–2 nedelje, do teškog koji traje više meseci. Većina infekcija protiče bez simptoma, i isključivo se mogu dijagnostikovati na osnovu laboratorijskog nalaza povećanih vrednosti jetrinih enzima i prisutnih specifičnih antitela u krvi. Teži oblici oboljenja i eventualne komplikacije se najčešće javljaju kod starijih osoba, posebno kod onih koji već imaju neko drugo oboljenje jetre. Moguća je teža klinička slika i komplikacije kod trudnica. Letalitet HA je 0,3% i raste sa uzrastom  dok kod osoba sa hroničnim bolestima jetre iznosi 1,8%.

Inkubacioni period

Traje od 15 do 50 dana, najčešće oko 30 dana.

Rezervoar zaraze i period zaraznosti

Obolela osoba. Uzročnik se nalazi u stolici, krvi i žuči, a ređe u mokraći obolelih. Inficirana osoba je maksimalno zarazna jednu do dve nedelje pre pojave žutice nakon čega zaraznost naglo počinje da opada, odnosno traje svega nekoliko dana nakon pojave žutice.

Putevi prenošenja

Infekcija se najčešće prenosi kontaktom, ređe kontaminiranom vodom, hranom ili seksualnim kontaktom. Glavni put prenošenja je preko ruku kontaminiranih fecesom u kome se nalazi virus hepatitisa A. Takođe, infekcija se prenosi i indirektno preko kontaminiranih predmeta za ličnu ili opštu upotrebu. Kontaktni put prenosa  je češći u porodici, predškolskim i školskim ustanovama.

Laboratorijska dijagnoza

Infekcija se potvrđuje na osnovu prisustva specifičnih antitela klase IgM (IgM anti- HAV antitela) u serumu akutno ili nedavno obolelih lica, pri čemu antitela mogu biti prisutna u serumu tokom 4–6 meseci. Dijagnoza se postavlja i na osnovu četvorostrukog ili većeg porasta specifičnih antitela u parnim serumima obolelih.

     Mere prevencije virusnog hepatitisa A:

U prevenciji ovog hepatitisa najveći značaj ima održavanje lične higijene, prvenstveno higijene ruku i obezbeđenje higijenski ispravne vode za piće.

• Kontinuirana edukacija stanovništva o svakodnevnom upražnjavanju dobrih higijenskih navika od kojih je najvažnije adekvatno pranje ruku sapunom i higijenski ispravnom vodom posle svake upotrebe toaleta, pre i tokom pripremanja hrane, kao i pre svakog konzumiranja namirnica.
• Poželjno je obezbediti, makar u kolektivima i restoranima, tekuću toplu vodu, dozatore sa tečnim sapunom i papirne ubruse za jednokratnu upotrebu.
• Obezbediti dovoljne količine higijenski ispravne vode za piće i voditi računa o higijenskoj dispoziciji otpadnih materija.

Imunizacija protiv hepatitisa A zasada se preporučuje  putnicima u međunarodnom saobraćaju koji će duže boraviti u visoko endemskim područjima, odnosno u lošim higijensko- sanitarnim uslovima. Vakcinisana lica su zaštićena od obolevanja nakon 30 dana od aplikacije vakcine. Novim zakonom o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti ( Sl. Glasnik RS br. 15/2016.) predviđeno je obavezna imunizacija protiv hepatitisa A za lica izložena virusu HA. Odredbe ovog Zakona biće preciznije definisane u Pravilniku o imunizaciji nakon čega će početi započeti imunizacija protiv HA.